De Himalaya en jouw maaltijd (de les)
Categorie(ën): Agrarische sector, Voedsel voor de mensheid, Water
De meeste mensen zullen niet direct aan eten denken als ze kijken naar mooie plaatjes van gebergten zoals de Himalaya. Maar het is wel zo dat 40% van de mensheid direct afhankelijk is van dit gebergte voor hun voedselvoorziening. En het grootste deel van de overige 60% is afhankelijk van andere gebergten, in Europa bijvoorbeeld van de Alpen, in Zuid Amerika van de Andes, etc. De Himalaya is wel het grootste gebergte en dat deel van de wereld is erg dichtbevolkt.
Er is dus genoeg aanleiding om eens na te denken over het verband tussen hooggebergten en voedsel, ook jouw eigen voedsel.
1. Voedsel, of het nu rijst is, of mais, of kip, kost altijd heel veel water voor de productie. Heb je enig idee, hoeveel?
2. Een groot deel van het water dat we gebruiken, of het nu drinkwater is, of water waarmee je je wast, of waarin je zwemt, of waarmee landbouwgrond wordt geirrigeerd, is heel vaak afkomstig van bergen, soms van heel ver weg.
3. We horen tegenwoordig heel veel over klimaatverandering. Tijdens de COP15-conferentie in Kopenhagen (december 2009) besloten de wereldleiders dat de temperatuur op aarde niet meer mag stijgen dan 2ºC. Maarals de wereldtemperatuur 2º C stijgt, zal de temperatuur in de bergen wel 5ºC stijgen! (Op de Noordpool trouwens ook). Probeer te bedenken wat dat betekent voor de gletschers en rivieren!
Vragen:
- Lees de tekst ‘De Himalaya en jouw voedsel’ . Maak een samenvatting, noteer de vragen die je erover hebt, en probeer antwoorden te vinden, misschien kan je docent helpen, of kun je ze vinden in aardrijkskundeboeken of op internet)
- a. Maak een lijst van de landen die in en rond de Himalaya liggen en voor hun watervoorziening afhankelijk zijn van dit gebergte.
b. Zoek uit van welk(e) gebergte(n) wij hier in Nederland afhankelijk zijn voor de watervoorziening.
c. Niet al het drinkwater in ons land komt uit rivieren die het hier brengen vanuit de bergen. Zoek uit waar dat andere water vandaan komt, als je het niet al weet. - a. Hoe komt het dat gebieden die bedekt zijn met sneeuw (gletschers, Noordpool) meer opwarmen dan andere streken?
b. Wat gebeurt er als zonnestraling op witte oppervlakten valt, of juist op zwarte?
(Tip: Experiment om dit te laten zien: Plaats twee gelijke kartonnen dozen (schoenendozen of zoiets) op een zonnige plek, nadat je de ene zwart hebt geverfd en de andere wit gelaten. Leg in elke doos een thermometer en lees die elk uur af, van zonsopgang tot na zonsondergang (tijdens een zonnige dag natuurlijk).
4. Wat gebeurt er met de hoeveelheid water die de boeren in een dal tot hun beschikking hebben als
a. een gletscher kleiner wordt omdat er minder sneeuw valt in de winter
b. een gletscher kleiner wordt doordat het warmer wordt
c. de berghellingen ontbost worden doordat de mensen hout kappen voor hun brandhout
d. natte gebieden op grote hoogten (‘wetlands’) gedraineerd worden voor landbouw of veeteelt
5. We gebruiken allemaal veel meer water dan we zien. Het bouwen van een auto, het maken van een boek of een pc, het kost allemaal heel veel water. Bepaal je waterfootprint op www.waterfootprint.org. meer informatie hierover vind je op www.treehugger.com
6. Rivieren die gevoed worden door gebergten (de Himalaya en andere) zijn van wezenlijk belang voor de voedselvoorziening van mensen. De klimaatverandering kan hier veel aan veranderen, waarschijnlijk komen er meer droogten en ook meer overstromingen. In allerlei gebieden hebben mensen daarmee al ervaring. In Bangla Desh zijn mensen gewend aan overstromingen en in het MiddenOosten zijn ze gewend aan droogte.
a. Hoe kunnen boeren (en andere mensen) zich aanpassen aan droogten? (informeer bij mensen in je buurt, bijvoorbeeld die uit dergelijke landen afkomstig zijn of die veel gereisd hebben).N.B. De hoeveelheid water die nodig is om voedsel te produceren is nu 30% minder dan dertig jaar geleden door betere methoden. Er kan zeker nog heel veel water bespaard worden door efficienter te irrigeren. Zie hierover het bericht ‘Waterverbruik voor landbouw kan een stuk minder’
b.Hoe kunnen boeren (en andere mensen) zich aanpassen aan regelmatig terugkerende overstromingen? (vraag mensen in je omgeving, misschien zijn er mensen die dat wel eens hebben meegemaakt, ook in ons land is het wel gebeurd, (1953, de watersnood!) en vroeger kwam het hier vaak voor!)
7. Bevolkingsgroei, veranderend klimaat, ontbossing en erosie, al deze zaken kunnen in de toekomst zorgen voor voedseltekorten voor mensen. Maar er zijn ook veel mogelijkheden om dit te voorkomen.
a. Heel veel voedsel gaat verloren door ziekten en plagen, maar ook door verspilling door mensen, naar schatting wel 40%! Als men dit kan voorkomen zou er voedsel voor miljoenen meer zijn.
b. Veel afval kan gerecycled worden (papier, plastic, etc). Voedselresten kunnen aan kippen, varkens e.d. gevoerd worden.
Bespreek met je klas wat jullie kunnen doen om je school, of je wijk, of je thuis ‘groener’ te maken (minder afval, meer recycling etc)
Natuurlijk zijn de problemen van klimaatverandering en watermanagement enorm, als persoon voelen we ons daarbij machteloos, – maar in wezen zijn alle grote veranderingen en verbeteringen begonnen als kleine acties van kleine groepen mensen; wie weet kan jouw klas ook een verschil maken!
Het hangt er van af, waar je woont, maar er zijn veel acties mogelijk:
- verspilling voorkomen, vooral waterverspilling
- bomen en struiken planten, misschien ook tegen erosie en luchtvervuiling. (Bomen en struiken vangen veel fijnstof weg, ook belangrijk!)
- uitzoeken welke gewassen minder water nodig hebben (rijst vergt veel water, en moet van ver komen, het helpt dus zelfs om aardappels uit eigen omgeving ipv rijst te eten!)
- mensen (medeleerlingen) bewust maken wat de rol is van gebergten, en het water uit de bergen, en wat je zelf kunt doen om problemen te voorkomen (denk ook aan extra erosie door wintersport!)
Rechts: Aanpassing aan overstromingen: huis op palen in de Mekongdelta (Vietnam)
Links: Aanpassing aan droogten: wateropslag in de Himalaya, (Nepal)