Voedsel kweken in de stad 2
Categorie(ën): Voedsel voor de mensheid, Duurzame projecten, Thematische lessen
Er zijn veel problemen met de manier waarop het voedsel voor mensen wereldwijd wordt geproduceerd. Denk je eens in: de gemiddelde hap voedsel, die een Amerikaan eet, heeft tegen de tweeduizend kilometer gereisd voor het op hun bord ligt. Bij ons zal het wat minder zijn, maar nog steeds een grote afstand, vele honderden kilometers. Onderweg verliest het veel aan voedingswaarde en smaak, terwijl er ongelofelijk veel energie wordt gebruikt.
De kwaliteit van veel voedsel en de verspilling van energie vraagt om verandering. Waarom zouden we ons voedsel niet produceren waar de mensen wonen?
‘Groen bouwen’ zou heel goed kunnen helpen: efficiënter gebruik van energie, waterbesparing, minder materiaalgebruik, gezonder leven en minder autokilometers…We zouden gezonder voedsel kunnen produceren, dichter bij huis en zelfs in de stedelijke omgeving. Veel mensen zouden in hun achtertuin voedsel kunnen kweken zoals je overgrootouders ook in de Tweede Wereldoorlog deden. Toen werd bijvoorbeeld in de VS 40% van de groenten door de mensen zelf thuis gekweekt – in Nederland zal het ook zoiets zijn geweest. In steden kunnen mensen samenwerken en moestuinen aanleggen op ongebruikte stukjes grond, of in achteraf-delen van parken. Vaak is in steden in totaal wel 15% van de grond ongebruikt. Als de grond vervuild is, kan men er een isolerende laag klei op aanbrengen, en daarop een laag tuingrond, vooral gemaakt van compost, waarin de groenten goed kunnen groeien.
Andere manieren om lokaal groente te produceren zijn modern en hightech – en nog minder bekend. Veel moderne gebouwen hebben een plat dak, in de VS heeft men geteld dat er bijna vijf miljoen commerciële gebouwen zijn met een platdak, in totaal een paar duizend vierkante kilometers. Ook in Nederland hebben we veel van die gebouwen. Op deze daken kunnen als er een stevige ondergrond wordt aangebracht heel goed op daktuinen, al dan niet met beschermende kassen, eetbare planten worden gekweekt. Kassen op daken waar groenten op waterculture worden gekweekt, kunnen een grotere opbrengst leveren dan kweek op aarde, en zijn ook nog eens lichter van gewicht. Het is zelfs mogelijk dit te combineren met viskweek waarbij de uitwerpselen van de vissen dienen als mest voor de planten *). Zo kun je een systeem bouwen waar alleen visvoer toegevoegd hoeft te worden, en zoveel water als er verdampt: een kringloopsysteem dat profiteert van het zonlicht op het dak.
Dit systeem maakt het leven in de stad gezonder: het wordt er niet zo heet, de planten nemen stof op, en er wordt geen CO2 uitgestoten en voedsel wordt geproduceerd waar het gegeten wordt. Nu de wereld steeds stedelijker wordt zou het goed zijn, als onze gebouwen en de naaste omgeving deel uit gaan maken van het landbouwsysteem
Alex Wilson
(bron: ENN)
*) kijk ook op VIS EN TOMATEN UIT DE KAS
Vragen:
- Lees op de website een of meer artikelen over voedsel kweken in de stad. Kijk vooral ook bij de engelse versie, als je die taal voldoende goed kent. In het Nederlands is er o.a. BIOGROENTEN UIT DE SLOPPENWIJK over een project in Zuid Afrika, waar arme mensen hun groenten kweken midden in de stad, om zelf gezonder te kunnen eten, en ook om wat te verdienen.
- Veel voedsel verbruikt heel veel meer energie voor je het opeet, dan het oplevert in je lichaam. Hoe wordt energie gebruikt om voedsel op jouw bord te krijgen
- Wat is een waterculture? Zoek hierover meer informatie, als je het niet weet.
- Waarom is waterculture beter voor het kweken van groenten op daken?
- Waarom worden watercultures (nog) niet gebruikt (of nauwelijks) in de biologische teelt?
- Het kweken van groenten in de stad, op ongebruikte stukjes grond of op daken maakt het leven in de stad ook gezonder. Hoe zit dat?
Opdracht:
1. Vorm groepjes van ongeveer 4 leerlingen, liefst mensen die in dezelfde wijk of hetzelfde dorp wonen.
2. Kies een van de volgende setjes vragen, kijk daarbij welke past bij jullie buurt!
a. Zijn er in jullie buurt platte daken waarop je groente zou kunnen kweken?
b. Zijn er al daktuinen, met bloemen, groenten, of zelfs met bomen?
c. Interview de mensen die er wonen of werken en vraag ze waarom ze wel – of niet- hun dak gebruiken om planten te kweken. Leg ze eventueel uit dat het heel goed zou zijn om dat te doen.
d. Misschien kunnen jullie zelf ergens een daktuin aanleggen! (kijk ook eens naar je eigen school!
Of
e. Zijn er braaklandjes in jullie wijk, waar groenten gekweekt zouden kunnen worden?
f. Zijn er al landjes in de buurt waar mensen groenten of fruit kweken?
g. Interview de eigenaars van die landjes of mensen die er vlakbij wonen en vraag waarom ze die landjes wel of niet gebruiken om iets te kweken. Leg eventueel uit hoe nuttig dat zou zijn!
h. Misschien kun je wel een stadstuin of stadsboerderij beginnen met je klas of samen met bewoners of andere mensen.
i. – en waarom niet in de tuin van de school???
Of
j. Als je ergens woont waar de meeste mensen tuinen hebben: zijn er ook tuinen waar groenten of fruit wordt gekweekt?
k. Interview tuineigenaars over de mogelijkheid om een deel van hun eigen voedsel in hun eigen tuin te kweken, leg uit waarom dat goed zou zijn voor henzelf en voor de wereld… (Misschien moet je ze ook uitleggen dat het goed is voor hun eigen gezondheid en een leuke hobby!)
l. Misschien kun je ook zelf thuis je eigen moestuin beginnen. Je kunt een wedstrijd uitschrijven: wie lukt het om genoeg groenten voor een hele week te produceren voor het eind van de zomer? Of samen een moestuin opzetten en de opbrengst verkopen aan je ouders en buren om je zakgeld een beetje te vergroten…
Of
m. Doe onderzoek over de geschiedenis van de moestuinen in je eigen omgeving. In de Tweede Wereldoorlog werd in de VS 40% van de groenten door de mensen zelf gekweekt. De actie om dat te doen heette ‘Victory Gardens’ en kort geleden heeft Michelle Obama een groentetuin aangelegd in de tuin van het Witte Huis, om mensen aan te zetten gezonder te eten. Wat deden de mensen in Nederland, weten je grootouders er nog wat over te vertellen? n. Maar ook als het geen oorlog was, was het heel normaal om je eigen groenten te kweken, vooral op het platteland. Interview oudere mensen die erover kunnen vertellen en bezoek als het kan een heemtuin in je omgeving, waar je kunt zien hoe dat eruit zag, en welke groenten er werden gekweekt – en gegeten toen. o. Er zijn bedrijven die zich bezig houden met ‘vergeten groenten’. Bezoek zo’n bedrijf (of in elk geval hun website) en bekijk (en indien mogelijk: proef) de groentenj die mensen honderd jaar geleden aten.