Vossen in noordelijke kippenhokken
Categorie(ën): Ecologie, Thematische lessen
Mensen die denken dat ze de natuur kunnen verbeteren kunnen verschrikkelijk fout zitten!
Een mooi voorbeeld van onverwachte gevolgen van ingrijpen in de natuur:
Hoe vossen op de Aleoeten het plantenleven vernietigden
Vossen grazen wel niet, maar op de Aleoeten hebben ze rijke graslanden vernietigd en er kale toendra van gemaakt. Onderzoekers hebben vastgesteld dat het verschijnen van een carnivoor hele ecosystemen kan veranderen.
Het onbedoelde experimnent begon eind achttiende eeuw en liep door tot in de twintigste eeuw, doordat bonthandelaren meer poolvossen wilden en daarom op 400 van de eilanden poolvossen en soms gewone rode vossen lieten uitzetten. Sommige van de populaties stierven weer uit, maar veel overleefden. De habitats waar de vossen terecht kwamen kenden geen grote roofdieren, afgezien van af en toe een ijsbeer, die er op een ijsschots terecht kwam.
De botanische verarming die het gevolg was, is het tegengestelde van wat er meestal gebeurt als er een nieuwe carnivoor verschijnt. “Normaal eet de predator de grazer;de grazer kan dan het groen niet meer eten en de habitat wordt groener” zegt Dr. Donald Croll, (biologieprofessor aan de University of California, Santa Cruz) auteur van het artikel.
Een voorbeeld van de gebruikelijke gang van zaken vond plaats in Yellowstone National Park, waar de wolven terugkeerden. Die wolven jagen op de wapitiherten die o.a. de jonge boompjes eten. De herten trekken zich nu terug naar plekken waar ze de wolven kunnen zien aankomen, waardoor er weer jonge wilgen, espen en andere boomsoorten kunnen groeien. Het ecosysteem is nu veel gevarieerder geworden.
Het tegengestelde effect op de Aleoeten is gemakkelijk te verklaren. De grazers op deze eilanden zijn de aleoeten-ganzen, (kleinere neefjes van de Canadese gans), die grassen en zaden eten. De vossen roeiden de ganzen bijna uit, wat goed voor de vegetatie zou zijn, ware het niet dat ze ook de eieren en kuikens van de papegaaiduikers alken en andere zeevogels aten, die in grote aantallen op de eilanden broedden.
Op sommige eilanden verdwenen vrijwel alle vogels, behalve soorten die op de kliffen broeden. En met het verdwijnen van de grondnesten verdween ook hun voedselrijke mest, de guano, die een natuurlijke mest vormde voor de planten.
De onderzoekers stelden vast dat de eilanden zonder vossen elk jaar 361,9 gram mest per vierkante meter ontvingen en de eilanden met vossen slechts 5,7 gram guano per vierkante meter.
” Ken je de stank van broedkolonies?“ Dr. Croll: “Dat is ammonia,zoals in mest. Zelfs de wind verspreidt het.” Zonder de regelmatige bemesting met stikstof en kalium, ingevlogen vanuit zee, konden de grassen niet meer concurreren met de taaie toendrasoorten.
Het project begon met de waarnemingen van G. Vernon Byrd, (bioloog aan het Alaska Maritime National Wildlife Refuge). Hij heeft het ecosysteem tientallen jaren onderzocht. Ondanks de vossen bieden de eilanden onderdak aan meer dan 10 miljoen zeevogels in 29 soorten. Dr Byrd is een fanatiek vogelaar. Hij kwam in de jaren ’60 als jong marineofficier terecht op het eiland Adak. Hij hield van de plek, die door de meeste marinemensen juist verafschuwd wordt. Toen zijn dienst eindigde vroeg hij er te mogen blijven. Zijn verbijsterde commandant stuurde hem naar een psychiater. Toen deze vaststelde dat hij geestelijk gezond was, liep hij direct door naar het kantoor van Fish and Wildlife en tekende zijn contract.
Hij zag wat de vossen met de vogelpopulaties hadden gedaan. Op eilanden met vossen was nauwelijks gras te vinden, op eilanden zonder juist heel veel. Toen hij meehielp bij het herstellen van het eiland Amchitka, waar ondergrondse kernproeven waren uitgevoerd, zag hij dat er gras opkwam, op de plek waar een zak kunstmest gelekt had. Hij zag ook gras groeien rond botten van dode kariboes. En dat guano goede mest is, was al lang bekend. Daarop begon het onderzoek.
Van 2001 tot 2003 bezochten Byrd en zijn team de koude, mistige stormachtige eilanden iedere zomer en verzamelden grond en planten op 9 eilanden met vossen en op 9 zonder vossen. Op plekken waar ze mest strooiden verschenen weer grassen. De resulaten maakten duidelijk dat de vossen indirect de grassen hadden verdreven door gebrek aan guano .
De vogels en graslanden moeten de komende decennia weer terugkomen. Dr Byrd en anderen hebben de vossen weggevangen met vallen die ze in het voorjaar langs de kusten plaatsten als de vogels massaal langs de waterkant lopen om waterdiertjes te eten. Enkele duizenden vossen zijn uitgeschakeld en 40 eilanden zijn nu vosvrij.
Een van de schone eilanden heet Rat, wat ons herinnert aan nog een vogeletende invasieve soort op de Aleoeten. Schipbreuk komt in die gebieden nogal eens voor. Als een schip strandt gaat het personeel van Fish and Wildlife direct aan de slag om het eiland te beschermen tegen ratten, net als ze de zee proberen te beschermen tegen de inhoud van het wrak. Knaagdieren kunnen veel kwaad doen in broedkolonies Dr. Byrd zegt zelfs: “Op de lange duur zijn ratten erger dan olie uit schepen.”
door CHARLES PETIT
Bron: New York Times 2005-03-29
Vragen:
- Als je niet weet waar de Aleoeten liggen, zoek dat dan op. Idem voor Yellowstone National Park
- Waarom wilden de mensen graag vossen op die eilanden invoeren?
- De tekst spreekt van een ‘onbedoeld experiment’. Een experiment bestaat uit een hypothese, een voorspelling, een proefopzet en een resultaat plus conclusie. Geef aan welke delen van het verhaal als hypothese, voorspelling, proefopzet, resultaat en conclusie gezien kunnen worden.
- Formuleer in je eigen woorden hoe de vossen de natuur verarmden, ook al zijn er nog steeds veel vogels op die eilanden
- In Yellowstone Park zijn in 1995 wolven (die er al lang geleden waren uitgeroeid) weer ingevoerd, met positieve gevolgen voor de vegetatie. Leg uit hoe wolven gunstig kunnen zijn voor de vegetatie.
- In Nederland verwacht men dat de wolf vroeg of laat weer terug komt, niet doordat hij opzettelijk wordt uitgezet, maar doordat hij zich steeds meer verspreidt over west Europa en een beschermde soort is. Er is een debat gaande over wat er moet gebeuren. Welke argumenten zijn er voor het toelaten van wolven (bijvoorbeeld op de Veluwe, in de Oostvaardersplassen, in de duinen). Welke argumenten zijn er tegen? Wat vind je zelf? Organiseer een debat.
- Leg uit waarom ratten, die van schepen op de eilanden komen, veel erger zijn dan olielekken.
(Wat gebeurt op den duur met de olie en wat met de ratten?) - Guano wordt veel gebruikt als kunstmest. Is het toevoegen van guano in het algemeen goed voor de natuur? Leg uit waarom wel of niet.
- Boven het artikel staat, dat mensen die de natuur willen verbeteren, daarbij nogal eens fouten maken. Waarom was het uitzetten van de vossen op de Aleoeten een ecologische fout, maar het uitzetten van wolven in Yellowstone niet.
- Ken je andere voorbeelden waar ingrijpen in de natuur tot (zeer) ongewenste gevolgen leidde?