Achtergrond
Ecologische of duurzame voetafdruk?
Sinds het verschijnen van het boekje ‘Our Ecological Footprint’ is de term ‘ecologische voetafdruk’ in NME-kringen een soort huishoudterm geworden. De voetafdruk is dan ook een goede metafoor voor ons milieubeslag en een prettig stukje gereedschap om mensen te laten zien dat ze – in ons rijke deel van de wereld – te veel beslag leggen op de hulpbronnen van de mensheid. Het geeft ook een indicatie van de mogelijkheden dat milieubeslag te verkleinen en wat de streefwaarde zou moeten zijn. De streefwaarde, ook wel het ‘eerlijke aarde-aandeel’, bedraagt ongeveer 1,5 ha – de grootte hiervan is afhankelijk van het gebruikte rekenmodel.
In Noord Amerika en West Europa bedraagt de gemiddelde ecologische voetafdruk het drie- tot viervoud hiervan.
In landen als India en Indonesië is de gemiddelde ecologische voetafdruk slechts ongeveer 1.5 ha.
De ecologische voetafdruk is daarmee niet alleen een goed hulpmiddel om mensen (leerlingen) te laten zien dat ze een groot beslag leggen op de productieve aarde en dat dit niet eerlijk is ten opzichte van de mensen elders. Als iedere wereldburger zou leven als de gemiddelde Amerikaan, zouden we al drie of vier planeten nodig hebben. De gezamenlijke voetafdruk van Nederland bedraagt ongeveer 15x de oppervlakte van ons land. Dat extra oppervlak ligt voor een groot deel in de derde wereld, waardoor er voor de mensen daar minder mogelijkheden zijn.
Omdat in de ecologische voetafdruk alleen gekeken wordt naar ruimtebeslag, blijven andere aspecten onzichtbaar. Dat een bewoners van Finland of IJsland een erg grote voetafdruk heeft, wordt niet alleen veroorzaakt door het hoge welvaartspeil in die landen, maar ook door het klimaat en het ontbreken van de mogelijkheid om alle noodzakelijke voedingsmiddelen ter plaatse te produceren. In een land als Indonesië is geen verwarming noodzakelijk en kan een mens zich uitstekend voeden met producten uit eigen omgeving, dus met geringe transportkosten.
Bovendien wordt in het werken met de ecologische voetafdruk uitsluitend gekeken naar oppervlaktebeslag, en niet naar de mate waarin dat oppervlak tijdelijk of blijvend wordt aangetast.
In het project ‘Duurzame Voetafdruk’ (‘Sustainable Footprint’) wordt op een andere manier gekeken naar het beslag dat elk mens legt op de aarde. Er wordt gekeken naar de persoonlijke ruimte die op aarde geconsumeerd wordt, de invloed van deze voetafdruk op anderen en de levensduur van de voetafdruk.
Naast het de consumptie van biologisch productieve oppervlakte worden andere aspecten die gerelateerd zijn aan duurzame ontwikkeling (o.a. sociaal welzijn) op deze site besproken.